پس از سقوط قذافی، دلالان بزرگ میراث فرهنگی تلاش مستمری کردند تا به بهانه های مختلف و با استفاده از گروه های تکفیری که با این آثار مخالف هستند، آثار فرهنگی گرانبها و قدیمی لیبی به تاراج بردند و آن را به اروپا منتقل کردند، اما به دلیل نا امنی شدید بر اثر جنگ دو دولت غرب و شرق لیبی، تقریبا ۷ یا ۸ سال است که خبری از سرقت آثار باستانی این کشور نبود، اما اکنون مرزداران تونسی در مرز مشترک این کشور با لیبی بارها قطعات آثار باستانی به سرقت رفته لیبی را کشف و ضبظ کرده اند و اخیرا نیر در ماه جاری میلادی (سبتامبر)، باز هم دلالان آثار باستانی یهودی لیبی که قصد داشتند این آثار گرانبها را از طریق تونس به اروپا منتقل کنند، به دام مرزداران تونسی افتادند .

یکی از آثار باستانی یهودی لیبیایی کشف شده عبارتند از نسخ کامل تورات با جوهر ویژه ای که  بر روی پوست گاور نر نوشته شده، و طول ان بیش از ۳۷ متر می باشد . این نسخه حاوی ۵ جزء تورات است و بنابر گفته مسئولین تونسی، در سال ۲۰۱۷م چند کشور خارجی تلاش کردند تا این نسخه را خریداری کنند .

کشور لیبی دارای میراث فرهنگی متنوع و تاریخی می باشد، به همین دلیل و به دلیل بی سر سامانی امنیتی این کشور، طمع دلالان و قاچاقچیان آثار  باستانی، در کشور بیشتر شود .

بنابر گزارس خبرگزاری "فرانس پرس"،کشور تونس نسبت به میراث فرهنگی یهودی در شمال آفریقا حساسیت بیشتری نشان می دهد، در حالیکه این موضوع قبل از سقوط قذافی مطلقا مطرح نمی شد یعنی هیچ صحبتی در باره وجود چنین آثار باستانی وجود نداشت.

نماینده لیبی در یونسکو، به اصرار از دولت لیبی درخواست دارد تا به اتفاقیه محافظت از آثار باستانی ملحق شود تا بتواند برخی از آثار باستانی مسروقه را باز پس گیرد . همانطوریکه کشور عراق پس از سقوط صدام، و سرقت آثار باستانی این کشور، برخی از آنها پس گرفت .

خانم "کاتی بول" از موسسین جمعیت "آثار بروجکت" که یک موسسه غیر دولتی و در رابطه با حقیق پیرامون تجارت اثار باستانی و میراث فرهنگی فعالیت می کند، می گوید : واسطه های تونسی در چالشی بزرگ با قوانین، برای خرید مخطوطاتی که قاچاقچیان لیبیایی از طریق انترنت عرضه می کنند، از همدیگر سبق می گیرند .

" حبیب الکزدغلی" مدیر موزه میراث فرهنگی در دانشکده ادبیات در تونس نیز پیرامون تعداد زیادی از قطعات آثار باستانی لیبیایی که به سرقت رفته و دست هایی تلاش می کند تا آنها را به اروپا قاچاق کند، سخن می گوید .

خانم "التومی" کارشناس میراث یهودی در لیبی پیرامون مخطوطات متنوع که از قاچاقچیان به دست آمده، می گوید: این مخطوطات دارای حجم های مختلف و متشکل از ده ها صفح می باشد که با آب طلا یا جوهر سیاه نوشته شده و بخش هایی از آنها بر روی محتویات درونی گوسفند یا گاو چسبانده شده است. که محتوای آنها سرودهای دینی، دعاها، مطالب حکمت آمیز و زینت های هندسی، گیاهی،حیوانی و مجسمه های انسانی

نادر و کمیاب و برج ها می باشد .

اواخر ماه اکتبر سال گذشته میلادی وزارت کشور تونس اعلام کرد که نیروهای مرزیش در ولایت "نابل" در شمال شرقی تونس، دو مخطوطه به زبان عبری از قاچاقچیان مصادره کرده اند که طول هرکدام از انها ده متر می باشد، که بعدا معلوم شد که این دو مخطوطه بخش های  از تورات بودند که در اوایل قرن بیستم نوشته شده است. 

همچنین این وزارت اعلام کرد که در یکی دیگر از موارد مصادره از قاچاقچیان، مخطوطه متن کامل تورات (با اسفار پنجگانه) که بر روی پوست گاو و با جوهر ویژه ای نوشته شده و طول ان به ۳۷ متر می رسد، به دست امده است. مانند این مخطوطه نیز در جهان وجود ندارد و برخی از کشورها (حکومت تونس از انها نام نبرده است) تلاش کردند تا خبر کشف آن مخفی بماند تا اینکه در سال ۲۰۱۷م فروخته شد . 

از موارد مشابه دیگر که پیدا شده، شش جلد کتاب مخطوط به زبان عبری قدیم می باشد که بنابر گفته وزارت کشور تونس، قاچاقچیان تلاش کردند در سال ۲۰۱۹م این مخطوطات را به قیمت یک میلیون و پانصد هزار دینار تونس (۴۷۰ هزاریورو) خریداری کنند . همچنین به همراه این شش جلد کتاب، مسایل تابوت، کتب دینی و زیور و زینت های زنانه نیز وجود داشت و بنابر گفته خانم "التومی" تاریخ بیشتر این مخطوطات به قرن اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم باز می گردد. که همه این آثار در مخازن مخصوص مرمز ملی میراث تاریخی تونس نگهداری می شود تا دستگاه قضایی حکم لازم و مناسب را صادر کند.

ملاحظات و دیدگاه های کارشناسی:

۱. بنابر گفته خبرگزاری "فرانس پرس"در تونس ۱۱۹ معبد و کنیست یهودی وجود داشت که بر اساس این تاراج میراث تاریخی، بیش از ۷۰ معبد ویران شده است .

۲. بنابر گفته مورخان، یهودیان از زمان قدیم یعنی بیش از دو هزار سال قبل در تونس زندگی می کردند و در قرن پانزدهم هنگامی گروهی از یهودیان اندلس به تونس مهاجرت کردند، تعداد یهدیان تونسی بیشتر شد، همچنین قبل از استقلال تونس بیش از ۱۰۰ هزار یهودی در تونس زندگی می کردند که بر اساس اختلافات عربها با صهیونیستها که اکثریت انها از این کشور مهاجرت کردند و اکنون حدود ۱۵۰۰ یهودی در تونس (بیشتر آنها در جزیره "جربه" واقع در جنوب شرقی تونس و نزدیک مرز با لیبی، زندگی می کنند. که کنیست "الغریبه" قدیمی ترین معبد یهودیان در آفریقا در این شهر بناشده است که در طول ۲۰۰ سال گذشته هزاران یهودی هر ساله به این شهر می آیند و پروازهای مستقیم بین جربه و تل آویو برقرار می شود و در مدت مراسم یهودیان، افراد یهودی بدون ویزا به تونس می آیند .

http://alwasat.ly/news/art-culture/۳۰۴۸۴۵ - سایت خبری الوسط ۱۹ دیسمبر ۲۰۲۰م( ۲۹/۹/۱۳۹۹)